سربازولایت
سیاسی - اجتماعی - فرهنگیسربازولایت
سیاسی - اجتماعی - فرهنگینبم نگاهی به جمع بندی جوایز فیلم فجر جشنواره فجر متاثر از فضای فرهنگی یا انتخاباتی!/ ترورهایی که در جشنواره امسال رخ داد
شاید مهجور ماندن آثار ارزشی و توانمند در جشنواره فیلم فجر بیشتر از آن‌که متأثر از فضای فرهنگی و محتوایی باشد تأثیر گرفته از فضای سیاسی و انتخاباتی است شکی نیست که جشنواره سالانه فیلم فجر فرصتی مناسب است تا فیلم‌های تاثیرگذار با برد ملی و بین‌المللی در آن رونمایی و آماده اکران شوند به همین خاطر هم این جشنواره مهم سینمایی کشورمان از سی‌وچهار سال پیش طراحی و اجرایی شد تا فیلم‌سازان و کارگردانان در رقابتی تنگاتنگ با داشتن چشم‌انداز و هدفی بزرگ اقدام به ساخت فیلم‌های با محتوای غنی فرهنگی و هنری نموده و آثارشان را در معرض نقد و نظر کارشناسان، منتقدان، داوران و اهالی رسانه قرار دهند؛ اما متأسفانه هرچه به جلو آمدیم رویکرد اصلی این جشنواره مهم هنری و فرهنگی در حاشیه قرارگرفته و نگاه متفاوتی را در این عرصه شاهدیم، در این جشنواره که راه خود را به مقدار زیادی گم نموده فیلم‌های را شاهدیم که اغلب نمایی تلخ و سیاه از وضعیت اجتماعی ارائه می‌دهند البته این آثار در اولویت ساخت و حمایت قرار می‌گیرند فیلم‌هایی که مشکلات عده معدودی را با بزرگ‌نمایی و به‌کل جامعه تعمیم می‌دهند؛ فیلم‌هایی که ازنظر فرهنگی و معنوی دستاوردی باری جامعه خود و جهان ندارند و حضورشان نه‌تنها در جا زدن است بلکه عقب‌گرد به سمت آنارشیسم و بی‌نظمی اجتماعی است امید در این آثار معنایی ندارد و خروجی‌شان نیازی از جامه را مرتفع نمی‌کند.
البته در این میان شاهد تولید آثار انگشت‌شمار خوب با محتوای قوی هم بوده‌ایم و هستیم که حکم آبروی جشنواره فجر را پیداکرده‌اند؛ چنانچه در جشنواره سی چهارم فیلم فجر هم باوجود تمام نقطه‌ضعف‌ها و کاستی‌هایی که وجود داشت شاهد رونمایی از فیلم‌هایی چون ایستاده در غبار، بادیگارد، سیانور، رسوایی2 و... بودیم که تا اندازه زیادی توانستند خلأ محتوایی و غنای معنایی جشنواره را جبران کنند.اما همه این‌ها بازهم عذر جشنواره را و مسئولین سینمایی ایران را در رابطه باهدفی که گم‌شده توجیه نمی‌کند ابراهیم حاتمی کیا سازنده اثر تأثیرگذار «بادیگارد» در حاشیه اکران فیلمش در جشنواره به نکات جالبی اشاره کرد حاتمی کیا به این نکته اشاره کرد که چرا سینمای ایران به موضوعاتی مثل بحث صدای مدافع حرم که بحث روز جامعه ماست نمی‌پردازد. او بدون رودربایستی و تعارف حرف‌های برنده‌ای را در نشست خبری فیلم «بادیگارد» زد و خطاب به رییس‌جمهور کلیددار اصلی عرصه فرهنگ هنر گفت: «من نه به محمد حیدری کاردارم و نه حتی به آقای ایوبی و آقای جنتی با آقای روحانی کاردارم. چطور می‌شود که فیلم‌هایی ازاین‌دست وارد مسابقه نمی‌شوند، حتی اگر ضعیف باشند. اما به‌هرحال این موضوع، موضوع روز ماست. چه کنیم که هنوز هم مثل زمان جنگ مسئولان سمت شمال می‌ایستند، درحالی‌که در جنوب جنگ است. خطر پشت مرزهای این کشور است و دوستان متوجه نیستند....»
اما حرف‌های حق حاتمی کیا نه‌تنها شنیده نشد بلکه حتی در جشنواره امسال به‌نوعی شاهد بایکوت و به قول برخی اصحاب رسانه ترور آثار ارزشی حاضر در جشنواره به‌خصوص فیلم بادیگارد وی بودیم «رسوایی 2 » ده‌نمکی نیز در کنار بایکوت «بادیگارد» با تحرکات هجمه های زیادی مواجه شد به‌طوری‌که ده‌نمکی با انتشار تصویری از پوستر این فیلم، در صفحه شخصی اینستاگرامش نوشت: دوستان دعا کنید، وقتی همه تلاش‌ها برای دیده نشدنتان هست خدا بخواهد دیده شوید. من که یاد گرفته‌ام بین لابی‌گری با این‌وآن و توسل به خودش یکی را انتخاب کنم امشب شب دعاست برای آن‌هایی که جز او کسی را ندارند ما را هم فراموش نکنید. این جملات ده‌نمکی که در اینستاگرام با صراحت و بدون واسطه با مخاطبش صحبت می‌کند فارغ از هجمه‌هایی که همیشه از طرف دشمنان دیرینه او به آثارش می‌شده قابل‌تأمل است .
«سیانور » ساخته شعیبی نیز باوجود محتوای قابل‌قبول و استقبال از سوی مخاطبان از نگاه داوران و دست‌اندرکاران جشنواره دور ماند و به حاشیه رانده شد. شعیبی در نشست خبری فیلم گفت: «سیانور» درباره بخش‌هایی از تاریخ انقلاب است که مغفول مانده است و تلویزیون تنها اطلاعاتی درباره مقاطع و آدم‌های خاص نشان می‌دهد و داستان ما مربوط به زمان مغفول مانده ۱۳۵۴ است. نسل ما باید از ریا و سودجویی‌ها پرهیز کنیم و مردم باید با واقعیت‌ها مواجه شوند.
درواقع نکته مشترکی که در این فیلم‌های باارزش مهجور مانده از نگاه دوارن جشنواره وجود دارد این است که همه حرفی برای گفتن داشته‌اند هم برای جامعه و هم برای مسئولان و شاید از مشخصه‌های مهم برخی ازاین‌دست فیلم‌ها آن است که نوک پیکان انتقادشان بدون اغماض و تعارفی به سمت مسئولان مدیران نشانه رفته است؛ فیلم‌هایی که هرچند به تمامیت نظام و انقلاب و ارزش‌های آن متعهد و پایبند هستند، مسئولان و نوع نگاه آن‌ها به جامعه و تعاریف واژه‌های ارزشی را مورد خطاب قرار داده‌اند. مثلاً «بادیگارد» درحالی که یک فیلم حماسی و اکشن است سعی می کند هویت اصلی و اعتقادات اصیل را به یاد مسئولان کشور بیاورد و اینکه هیچ کس از مسئولان بدون اعتقاد به‌نظام مقدس اسلامی ایران دارای آن‌چنان ارزش و اعتباری نیستند که کسی جان خود را برایشان فدا کند «رسوایی2» نیز اشتباهات مسئولان را در مسائل مختلف از نوع ارتباط با مردم و نوع جرم انگاری (از رباهای بانکی تا فساد در جامعه) موردنقد قرار می دهد...
در حقیقت این فیلم‌ها؛ فیلم‌هایی هستند که بدون نگرانی با خانواده می‌توانیم به‌راحتی در سالن سینما به تماشای آن بنشینیم و با سازندگانش به یک حس مشترک برسیم. فیلم‌هایی که منطبق بر اصول و آیین نامه ای ساخته‌شده‌اند که جشنواره فجر برای آن تشکیل شد و قرار بود برای دیده شدن آن‌ها و ساخته‌شدنشان موجودیت پیدا کند، اما اینجاست که باید گفت بایکوت و حتی بدتر از آن حمله به این آثار به اشکال مختلف و تحت لوای الفاظ گوناگون جای تعجب دارد؛ شاید آثاری مانند «بارکد» ازنظر فنی توانایی‌هایی داشته باشند اما نمی‌توان گفت جشنواره‌ای که نام فجر را با خود یدک می‌کشد و در یک‌زمان مقدس و مهم تاریخی اجرا می‌شود نسبت به چنین فیلم‌هایی این‌گونه برخورد البته شاید مهجور ماندن آثار ارزشی و توانمند در جشنواره فیلم فجر بیشتر از آن‌که متأثر از فضای فرهنگی و محتوایی باشد تأثیر گرفته از فضای سیاسی و انتخاباتی است، سایه‌ای که بارها و بارها به اشکال مختلف در محافل گوناگون سیاسی و هنری خود را نشان داده است و اذعان می‌دارد که در یک حرکت انحصارایانه باید برای انتخابات پیش رو دست به هر اقدامی زد.
لذا در این عرصه خلأ حاصل از بی‌مهری نسبت به آثار توانمند را محصولاتی ضعیف پر می‌کنند که این خود به اعتبار و شاخصه‌های جشنواره فیلم فجر که نام بین‌المللی را هم به دنبال خود دارد لطمه می‌زند. در فضای رسانه‌ای هم بایکوت آثار ارزشی به اشکال مختلف نمود داشته که می‌توان آن را متأثر از نگاه‌ها و منفعت‌طلبی‌های سیاسی دید تا منطق رقابتی در عرصه هنر و فرهنگ.